De nieuwe wet voor modelcontracten van zzp’ers blijft voor onzekerheid zorgen. Zo blijkt de Belastingdienst erg streng bij de beoordeling van modelovereenkomsten die zelfstandigen en hun opdrachtgevers zelf hebben opgesteld.
Van de ongeveer 2.400 modelovereenkomsten die de Belastingdienst tot nu toe heeft behandeld zijn er slechts 200 goedgekeurd, zo blijkt uit een overzicht dat staatssecretaris Eric Wiebes van Financiën onlangs naar de Tweede Kamer stuurde.
De fiscus keurde 750 modelcontracten af, en 800 verzoeken werden ingetrokken na kritiek van de Belastingdienst. De resterende 650 verzoeken zijn nog in behandeling.
VAR-vervanger
Zzp’ers en opdrachtgevers kunnen als er twijfel bestaat over de arbeidsrelatie sinds 1 mei een modelovereenkomst sluiten. Dat hoeft in lang niet alle gevallen. Bij een schilder die wekelijks andere klussen heeft, is het duidelijk dat hij ondernemer is. Een modelovereenkomst is dan niet nodig.
Bij twijfel kan een zzp’er met zijn opdrachtgever gebruikmaken van een modelovereenkomst. Dat is het gevolg van de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties, de nieuwe regeling die de VAR vervangt en schijnzelfstandigheid tegen moet gaan. Daarbij zijn werkgevers en zzp’ers samen verantwoordelijk voor het opstellen en naleven van de overeenkomst die ze aangaan.
De Belastingdienst kan achteraf alsnog beoordelen dat niet aan de regels is voldaan als er niet volgens de afspraken in de modelovereenkomst is gewerkt. Als de fiscus oordeelt dat er sprake is van een fictieve dienstbetrekking, moet de opdrachtgever toch loonheffing en sociale premies afgedragen.
Voorbeeldcontracten
De Belastingdienst heeft dertig voorbeeldcontracten gepubliceerd, maar voor veel zelfstandigen en opdrachtgevers zijn deze te algemeen. Daarom stellen branche-organisaties en individuele zzp'ers zelf modelovereenkomsten op die zijn toegesneden op de sector of branche. Die contracten worden voorgelegd aan de Belastingdienst ter beoordeling.
Volgens Wiebes is er na 1 mei "een forse instroom van verzoeken" op gang gekomen. Daarom is er een stuwmeer ontstaan van circa 1.100 overeenkomsten die nog niet in behandeling zijn genomen. De fiscus heeft een speciaal team geformeerd, waardoor het volgens de staatssecretaris in principe mogelijk is om een verzoek binnen acht weken af te handelen.
Opdrachtgevers huiverig
Ondertussen zorgt de nieuwe wet ervoor dat veel bedrijven huiverig zijn om zzp'ers in te huren, blijkt uit een eerste evaluatie van Randstad. Hoewel de Belastingdienst het eerste jaar niet gaat controleren, hanteren veel bedrijven toch al de nieuwe regels om straks hoge boetes te voorkomen.
Opdrachtgevers willen zeker weten dat een zzp’er op papier ook echt ondernemer is. En dat leidt in eerste instantie tot afwachtendheid, en dus tot minder werk voor zelfstandigen.
“De toetsingscriteria zijn strenger geworden en een deel zal daar niet aan kunnen voldoen. Ook heerst er nog een hoop onzekerheid waardoor bedrijven afwachtend zijn of de keuze maken om geen zzp’ers in te huren”, zegt zzp-programmadirecteur Arco Elsman van Randstad.
Payrolling neemt toe
Sommige zzp'ers en opdrachtgevers kijken naar alternatieven zoals payrolling. Via deze constructie is personeel niet in dienst van de organisatie waar ze werken, maar van een payrollbedrijf dat werkgevers rompslomp uit handen neemt als het gaat om uitbetaling van loon, pensioen en verplichtingen ten opzichte van zieke werknemers.
Voordeel is dat de arbeidsrelatie duidelijk is; het risico dat de Belastingdienst achteraf oordeelt dat er sprake is van een fictieve dienstbetrekking verdwijnt. Zzp'ers zijn bovendien verzekerd tegen onder meer arbeidsongeschiktheid, ziekte en werkloosheid. Nadeel is dat fiscale voordelen zoals de zelfstandigen- en startersaftrek vervallen, en dat het payrollbedrijf bemiddelingskosten rekent.
Payrollbedrijf Tentoo heeft sinds april het aantal zelfstandigen dat bij hen aanklopt met 40 procent zien toenemen. "Vooral bij de creatieve beroepen en in de media, waar payrolling traditioneel sterk is, zie je een sterke toename", zegt directeur Paul den Ronden tegenover MT. "In die sector zijn heel veel zzp'ers actief en daar hebben meer opdrachtgevers de keuze gemaakt om via payroll uit te betalen; zeker in gevallen waarin eigenlijk is sprake van werkgeversgezag."